Ý TƯỞNG HAY THƯỜNG NẢY RA KHI…ĐI TẮM

“Tôi thực sự không phải là một người có khiếu sáng tạo”, luôn luôn là một câu nói kỳ quặc đối với tôi. Có phải thực sự sẽ có những người có năng khiếu sáng tạo hơn người khác?

Nếu vậy, lúc đầu tôi nghĩ đó chắc chắn là một nhược điểm. Ở trường, những gì được coi là “sáng tạo”, như viết hay vẽ những bức tranh đẹp chưa bao giờ là thế mạnh của tôi.

Điều này đã làm tôi khó chịu trong một thời gian. Cho ngày hôm nay, cuối cùng tôi đã quyết định tìm hiểu, đọc những nghiên cứu mới nhất về sự sáng tạo và khoa học đằng sau nó. Sự thật mà tôi rất vui khi khám phá ra là bất kỳ ai và mọi người đều có thể sáng tạo. Trên thực tế, tất cả chúng ta đều cực kỳ sáng tạo.

Tại sao chúng ta thường có những ý tưởng hay nhất khi tắm? Khoa học về sự sáng tạo

Dẫn chứng khoa học dưới đây sẽ chứng minh rằng chúng ta đều cực kỳ sáng tạo. Xét cho cùng, cốt lõi nhất của sự sáng tạo tóm gọn lại ở điều này:

“Một ý tưởng sáng tạo đơn giản là một ý tưởng vừa mới lạ vừa hữu ích (hoặc có ảnh hưởng) trong một bối cảnh xã hội cụ thể.” – Alice Flaherty

Điều này áp dụng cho mọi lĩnh vực mà Flaherty giải thích. Bao gồm lập trình, kinh doanh, toán học cùng với các lĩnh vực “sáng tạo” truyền thống hơn, chẳng hạn như âm nhạc hoặc vẽ. Tuy nhiên, vẫn còn một “quá trình” rất khác biệt đằng sau nó…

Một phương pháp tư duy sáng tạo như thế nào là phù hợp với mình ta? Tham gia Khóa học Public Speaking – Thuyết phục và Cảm xúc để khám phá tư duy sáng tạo độc đáo của riêng mình bạn nhé.

Bộ não của chúng ta về sự sáng tạo: Ví dụ về phong cách rap tự do

Vậy thì, điều gì đang thực sự hoạt động trong não của khi chúng ta đang làm gì đó một cách sáng tạo? Điều này cực kỳ khó theo dõi, vì sự sáng tạo luôn được coi là một hoạt động rất mơ hồ. Cho đến gần đây, các nhà nghiên cứu Allen Braun và Siyuan Liu đã có một ý tưởng thiên tài. Đó là theo dõi hoạt động não bộ của các rapper biểu diễn tự do và biến nó thành một nghiên cứu.

Rap theo phong cách tự do (Freestyle Rap) là một ví dụ tuyệt vời về quá trình sáng tạo tương đối dễ theo dõi và có thể được dịch sang nhiều lĩnh vực khác. Những gì họ tìm ra trong nghiên cứu này thật hấp dẫn: Khi chúng ta sáng tạo, một số vùng não sử dụng hàng ngày bị vô hiệu hóa hoàn toàn. Trong khi những vùng não khác không sử dụng trong cuộc sống hàng ngày lại sáng lên.

Nghiên cứu từ các nghệ sĩ cho thấy não hoạt động thấp hơn ở một phần của thùy trán (được gọi là vỏ não trước trán hai bên) trong quá trình ứng biến và tăng hoạt động ở một khu vực khác (được gọi là vỏ não trước trán trung gian). Các khu vực được phát hiện ‘ngừng hoạt động’ có liên quan đến việc điều chỉnh các chức năng khác của não.

Giải thích dễ hiểu hơn một chút là thế này:

Những gì diễn ra là sự thư giãn của “chức năng điều hành” để cho phép sự chú ý không cần tập trung nữa, và các quá trình điều hành không xảy ra sự kiểm duyệt – đó là dấu hiệu của sự sáng tạo.

Vì vậy, các khu vực trong não mà chúng ta sử dụng để đưa ra quyết định phần lớn không hoạt động. Tuy nhiên, khu vực “vỏ não trước trán trung gian” lại hoạt động cực kỳ tích cực. Khu vực này chịu trách nhiệm tìm hiểu sự liên kết, bối cảnh, sự kiện và phản ứng cảm xúc.

Từ những nghiên cứu đo lường hoạt động não bộ khi đọc rap, chúng ta có thể suy luận về những hoạt động sáng tạo khác như viết, vẽ tranh, lập trình,…. Việc này giúp chúng ta hiểu về bộ não mình một cách đầy thú vị.

Tại sao chúng ta lại có những ý tưởng tuyệt vời khi tắm?

Thực tế là đọc rap theo phong cách tự do cho chúng ta thấy mức độ sáng tạo cao, nhưng vẫn chưa giải thích được tại sao những ý tưởng tuyệt vời lại xảy ra khi đang tắm.

Alice Flaherty, một trong những nhà thần kinh học nổi tiếng nhất nghiên cứu về sự sáng tạo đã có câu trả lời cho chúng ta. Một thành phần khác rất quan trọng để chúng ta sáng tạo là dopamine: Càng nhiều dopamine được giải phóng, chúng ta càng sáng tạo:

“Mọi người khác nhau về mức độ sáng tạo của họ tùy theo hoạt động của các con đường dẫn truyền dopamine của hệ viền.” – Alice Flaherty

Dopamine được hấp thụ bởi một số vùng não nhất định, sau đó ngày càng hoạt động tích cực hơn và kích hoạt nhiều sáng tạo hơn.

Các yếu tố kích hoạt điển hình khiến chúng ta cảm thấy tuyệt vời và thoải mái, giúp chúng ta tăng cường dòng dopamine là: Tắm nước ấm, tập thể dục, lái xe về nhà, v.v. Khi đó, cơ hội có được những ý tưởng tuyệt vời sẽ cao hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, dopamine không thể là lý do duy nhất (vì nó cũng được kích hoạt trong vô vàn hoạt động mà chúng ta không sáng tạo lắm). Nhà nghiên cứu Carson của Harvard cho biết một yếu tố quan trọng khác là sự phân tâm:

“Một sự phân tâm có thể mang lại khoảng nghỉ mà bạn cần để thoát khỏi sự chú tâm vào giải pháp không hiệu quả.”

Đặc biệt khi ta đã suy nghĩ rất lâu và khó khăn cả ngày về một vấn đề, tiềm thức đã làm việc cực kỳ chăm chỉ để giải quyết các vấn đề mà bạn gặp phải. Và bây giờ khi tắm, ta để tâm trí mình lang thang, tiềm thức lúc bấy giờ sẽ nổi lên và gieo những ý tưởng đó vào tâm trí có ý thức của ta. Cuối cùng, sau khi ta đã nhận được một lượng dopamine dồi dào, để có thể dễ dàng bị phân tâm bởi một công việc cực kỳ quen thuộc như tắm rửa hoặc nấu ăn, thì tinh thần sẽ tiến vào trạng thái thoải mái, thả lỏng. Và đây chính là yếu tố vô cùng quan trọng để sáng tạo.

Tại sao trạng thái tinh thần thoải mái lại quan trọng đối với sáng tạo?

Khi tâm trí của chúng ta thoải mái – khi những làn sóng alpha gợn sóng trong não – chúng ta có thể hướng sự chú ý vào bên trong, hướng tới luồng liên kết từ xa phát ra từ bán cầu não phải.

Ngược lại, khi chúng ta siêng năng tập trung, sự chú ý của chúng ta có thể hướng ra bên ngoài, hướng đến các chi tiết của vấn đề mà chúng ta đang cố gắng giải quyết. Mặc dù mô hình chú ý này rất cần thiết khi giải quyết vấn đề theo phương pháp phân tích, nhưng nó cũng ngăn chúng ta phát hiện các mối liên hệ dẫn đến suy nghĩ sáng tạo.

Đó là lý do tại sao có rất nhiều luồng suy nghĩ thông suốt xảy ra khi tắm nước ấm. Đối với nhiều người, đó là phần thư giãn nhất trong ngày. Phải đến khi ta được mát-xa bằng nước ấm, không cần kiểm tra e-mail, thì cuối cùng ta mới có thể nghe thấy những giọng nói nhỏ nhẹ phía sau đầu, nhắc ta biết về cái nhìn sâu sắc cho một vấn đề. Câu trả lời đã có từ lâu rồi – chỉ là ta không lắng nghe thôi.

Vì vậy, đây là sự kết hợp kỳ diệu: Nếu ta đang ở trong trạng thái thoải mái, dễ bị phân tâm và tràn đầy dopamine, bộ não sẽ có nhiều khả năng đưa ra những ý tưởng hay nhất, sáng tạo nhất.

03 cách tốt nhất để nắm bắt tinh thần sáng tạo của bạn

Điều quan trọng nhất mà tôi rút ra được sau khi đọc nhiều nghiên cứu là: Mỗi ngày, mọi người trong chúng ta đều cực kỳ sáng tạo. Bí quyết không phải là tối ưu hóa cách khơi dậy tinh thần sáng tạo của bạn. Bí quyết là đảm bảo rằng bạn nắm bắt được nó, bất cứ khi nào nó xảy ra.

Thay vì tìm kiếm những cách tốt hơn để động não hoặc nghĩ ra ý tưởng, điều quan trọng là đừng bỏ qua những ý tưởng dù nhỏ bé, mong manh – một khi chúng đi vào đầu chúng ta.

Dưới đây là 03 cách hiệu quả nhất mà một số người thành công đã sử dụng để nắm bắt ý tưởng của họ:

1. Luôn mang theo bên mình một cuốn sổ, kể cả khi tắm

Cho đến nay, đây là phương pháp thành công nhất để phát triển thêm sự sáng tạo của bạn mỗi ngày. Điều quan trọng là “luôn luôn” – tức là mọi lúc. Thật dễ dàng để mang một cuốn sổ tay đến văn phòng hoặc đặt nó trên bàn làm việc của chúng ta. Tuy nhiên, đó không phải là khi những khoảnh khắc sáng tạo nhất của chúng ta xảy ra. Dưới đây là một số địa điểm mà chúng ta thường quên ghi chú:

• Trong xe của bạn
• Trong phòng tập thể dục
• Trong khi chạy
• Trong khi mua hàng tạp hóa
• Trong nhà tắm

Đây là một số hoạt động tiêu biểu nhất nơi những khoảnh khắc sáng tạo của chúng ta diễn ra, việc nắm bắt được những ý tưởng này là vô cùng quan trọng. Đối với môi trường ẩm ướt trong phòng tắm, bạn có thể dùng loại giấy note không thấm nước nha.

2. Lập kế hoạch “thảnh thơi và xao nhãng”: Kỹ thuật bên ngoài – bên trong

Lấy công việc viết blog của tôi làm một ví dụ cho dễ hiểu nhé.

Tôi thường bắt đầu ngày mới với nhiệm vụ quan trọng nhất cho blog của mình vào buổi sáng.

Tôi sẽ thực hiện tất cả các nghiên cứu cho bài viết, ghi chú vào trình soạn thảo văn bản của mình và không lo lắng gì về bài đăng trên blog thực tế. Đó là nửa đầu của nhiệm vụ bên ngoài. Sau đó, tôi có một vài nhiệm vụ bên trong như trả lời email, trao đổi với team và thực hiện các nhiệm vụ khác. Sau đó, vào cuối ngày, tôi quay lại với nửa sau của nhiệm vụ bên ngoài. Tôi sẽ ngồi xuống viết toàn bộ bài blog, chỉnh sửa và hoàn thiện nó.

Điều đáng ngạc nhiên là ngay cả khi tôi không làm gì với bài blog trong thời gian thực hiện các nhiệm vụ bên trong, thì bộ não tiềm thức của tôi vẫn làm. Nó sẽ âm thầm thực hiện tất cả công việc rồi sau đó dần dần trình bày các giải pháp khi tôi quay lại làm việc vào cuối ngày.

3. Làm choáng bộ não của bạn: Hãy thực hiện nhiệm vụ thật khó

Một kỹ thuật khác để kích thích sự sáng tạo là áp đảo bộ não của bạn. Đã bao giờ bạn bắt tay vào thực hiện một nhiệm vụ và nhanh chóng nhận ra rằng nó cực kỳ khó, khó đến nỗi bạn sẽ thất bại không? Nếu vậy thì hãy tiếp tục làm nhiệm vụ đó nhé.

Bộ não của bạn sẽ bị shock và tự nhiên sẽ tham gia nhiều hơn vào lĩnh vực sáng tạo so với bình thường. Mặc dù ban đầu bạn có thể không thành công với nhiệm vụ này. Tuy nhiên, bạn sẽ thấy sau đó rằng các nhiệm vụ khác sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nhờ hoạt động não bộ đã tăng lên.

Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết này! Cùng 9soul tìm hiểu nhiều kiến thức hay và thú vị hơn nữa thông qua các bài viết Nuôi dưỡng tâm hồn nhé!

Nếu bạn quan tâm về ngành sáng tạo, hãy thử ghé thăm Creative Univ – Vũ trụ Sáng tạo ý nghĩa, chuyên nghiệp và thực tế.

Bạn thường có những ý tưởng hay ho nhưng không biết nên sắp xếp và trình bày như thế nào cho thuyết phục? Tham gia Khóa học Public Speaking – Thuyết phục và Cảm xúc để được tiếp cận phương pháp tư duy & thực hành thật sáng tạo bạn nhé.

Bài viết tham khảo tại: Why We Have Our Best Ideas in the Shower: The Science of Creativity – Buffer